Rozmieszczenie i dobór gaśnic

Praktycznie każdy obiekt powinien być gaśnice, które spełniają wymagania polskich norm. Wyjątek
stanowią mieszkania i domy, które nie wymagają wyposażenia w gaśnice. Gaśnica jest obowiązkowa
na stacjach paliw, obiektach magazynowych, produkcyjnych, w samochodach oraz w obiektach użyteczności publicznej należących do kategorii zagrożenia ludzi.

Te ostatnie dzieli się na pięć następujących kategorii:

• ZL I – obiekty, w których jednocześnie może przebywać ponad 50 osób niebędących ich
  stałymi użytkownikami np. supermarkety, kina, hale widowiskowe;
• ZL II – obiekty, w których przebywają osoby o ograniczonej zdolności poruszania się np. domy
  starców, szpitale, przedszkola;
• ZL III – obiekty użyteczności publicznej (niezakwalifikowane do ZL I i ZL II) np. budynki
  administracyjno-biurowe, czy małe sklepy;
• ZL IV – obiekty mieszkalne np. domy, bloki;
• ZL V – obiekty zamieszkania zbiorowego np. hotele, internaty, akademiki.

Obowiązek stosowania gaśnic wynika bezpośrednio z § 32 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej
budynków innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.2010.109.719). Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach przypada, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

• na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym (czyli np. instalacją tryskaczową);
• zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V;
• produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2;
• zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem;
• na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej niewymienionej powyżej, z wyjątkiem
  zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

Ogień rozprzestrzenia się niezwykle szybko, a pożar może pojawić się w sposób nieprzewidziany.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że pożar pożarowi nierówny i nie każdy ogień da się ugasić
tymi samymi środkami lub urządzeniami. Ilość gaśnic dobieramy według parametru, który został
opisany powyżej. Na każde 100m2 powierzchni budynku (która jest nie chroniona za pomocą stałych urządzeń gaśniczych) lub na każde 300m2. W obu parametrach na wyżej wymienioną powierzchnie
musi przypadać 2 kg lub 3 dm3 środka gaśniczego. Czyli w przypadku wykorzystania typowej gaśniczy proszkowej o pojemności 6 kg, możemy zabezpieczyć powierzchnie 300m2 lub w niektórych
przypadkach 900m2 w zależności od budynku.

Należy tutaj zwrócić uwagę na odpowiedni dobór podręcznego sprzętu gaśniczego tak, aby jego
skuteczność była jak najwyższa. Tutaj z pomocą przychodzą nam grupy pożarów:

• Grupa A – Są to stałe materiały palne, które pod wpływem ciepła mogą ulec rozkładowi termicznemu. Wydzielają przy tym palne gazy i pary. Występowanie palnych gazów lub par
  skutkuje płomieniowym spalaniem się materiału. Jeżeli materiały nie wydzielają palnych
  gazów i par to spalają się poprzez żarzenie.
  Przykłady: drewno, węgiel, tworzywo sztuczne, papier, słoma.
• Grupa B – Pożar cieczy palnych i substancji topiących się w wysokiej temperaturze. Ciecze
  palne i substancje topiące się pod wpływem wysokiej temperatury ulegają zapaleniu, gdy
  utworzy się nad górną warstwą cieczy mieszanina par z powietrzem. Dalszy rozwój palenia
  przebiega już samorzutnie, gdyż mieszanina par z powietrzem, paląc się, nagrzewa ciecz i
  powoduje jej parowanie. Pożar cieczy palnych w rezultacie parowania i łączenia się z
  powietrzem może spowodować powstanie mieszanki wybuchowej.
  Przykłady: benzyna, nafta i jej pochodne, aceton,  alkohol, oleje, lakiery, tłuszcze, parafina.
• Grupa C – Spalanie gazów odbywa się w warstwie przyleganiu strumienia gazu z powietrzem.
  Mieszanina gazu palnego z powietrzem ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego źródła
  ciepła (np. iskra, papieros, gorąca powierzchnia). Gazy palne stwarzają duże
  niebezpieczeństwo- szczególnie, gdy zmieszają się z powietrzem i zostaną podpalone we
  wnętrzu pomieszczenia.
  Przykłady: metan, acetylen, propan, wodór, gaz miejski
• Grupa D – to pożary metali, które w zależności od składu chemicznego, podczas palenia zużywają tlen z powietrza lub spalają się bez dostępu do powietrza. Metale te są niełatwe do ugaszenia.
  Przykłady: potas, sód, glin i ich stopy, lit.
• Grupa F – to pożary olejów i tłuszczów w urządzeniach kuchennych. Wyróżnienie tej klasy
  wynikło z tego, że tłuszcze spożywcze w czasie ich eksploatacji mają wysoką temperaturę, co
  komplikuje ich gaszenie, gdy są w większej ilości, ponieważ po ich zgaszeniu mogą ponownie
  zacząć się palić, gdy znów dotrze do nich tlen znajdujący się w powietrzu.

Każda grupa posiada swój oddzielny piktogram, który umieszczany jest na gaśnicach. Istnieje kilka rodzajów gaśnic, które są skuteczne przy różnych typach pożarów. Wyróżniamy następujące rodzaje gaśnic:

• gaśnica proszkowa – środkiem gaśniczym w tego typu gaśnicach jest proszek, który jest
  wyrzucany z gaśnicy za pomocą sprężonego niepalnego gazu. Gaśnice proszkowe są
  przeznaczone są do gaszenia pożarów z grup A, B i C albo B, C w zależności od rodzaju użytego proszku. Proszki typu ABC zastosowane w gaśnicy proszkowej odcinają dopływ tlenu, a strumień niepalnego gazu tłumi płomienie. Gaśnice proszkowe nadają się między innymi do gaszenia pożarów urządzeń elektrycznych pod napięciem.
• gaśnica śniegowa – w butli tego typu gaśnicy zawarty jest skroplony dwutlenek węgla. CO2 ulega rozprężeniu podczas wyrzucania z butli, uzyskuje temperaturę -78˚C i tworzy na powierzchni danego obiektu warstwę suchego lodu. Gaśnica CO2 działa w sposób, który odcina dostęp tlenu i w znacznym stopniu obniża temperaturę. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów z grup B
• gaśnica pianowa – Piana gaśnicza w tego typu gaśnicach jest wyrzucana z butli za pomocą sprężonego gazu w postaci azotu lub dwutlenku węgla. Działanie tego rodzaju gaśnicy polega na odizolowaniu dostępu do tlenu oraz zwilżaniu zapalonych przedmiotów wodą zawartą w pianie. Należy pamiętać o tym, by nie stosować gaśnicy pianowej do gaszenia ognia na
  urządzeniach elektrycznych pod napięciem – strumień piany bardzo dobrze przewodzi prąd,
  co może stanowić zagrożenie dla gaszącego. Gaśnice pianowe służą do gaszenia pożarów
  z grup A, B.
• gaśnica wodno-mgłowa – zawierają jako środek gaśniczy wodę zdemineralizowaną i podają ją w postaci bardzo drobno rozpylonego strumienia. Działanie gaśnicze mgły wodnej polega na chłodzeniu płomienia i powierzchni oleju- drobne kropelki odparowują nie tonąc. Gaśnice wodno mgłowe doskonale nadają się do gaszenia pożarów olejów i tłuszczy jadalnych, płonącej na ludziach odzieży, ważnych dokumentów i urządzeń. Gaśnice tego typu służą do
  gaszenia pożarów z grup A, F.

Grupa A: gaśnica proszkowa, gaśnica pianowa;
Grupa B: gaśnica proszkowa, gaśnica śniegowa (CO2) gaśnica pianowa,
Grupa C: gaśnica proszkowa, gaśnica śniegowa (CO2)
Grupa D: gaśnica proszkowa (proszek D)
Grupa F: gaśnica proszkowa, gaśnica pianowa, śniegowa z oznaczeniem F.